Liquidity Pool là gì?
Liquidity Pool hay có thể gọi là bể thanh khoản/pool thanh khoản, là một nơi chứa các cặp tiền điện tử để cung cấp thanh khoản cho các giao dịch phi tập trung trên các sàn DEX AMM. Nghĩa là khi có phát sinh giao dịch swap với pool nào thì coin/token từ pool đó sẽ được lấy ra để trả cho người mua.
Liquidity Pool - LP hoạt động dựa trên những Smart Contract (Hợp đồng thông minh), nhờ vào những smart contract này mà giao dịch diễn ra nhanh hơn với thanh khoản cao hơn so với các sàn giao dịch tập trung truyền thống.
Liquidity Pool hoạt động như thế nào?
Ở dạng đơn giản nhất, một Liquidity Pool đơn lẻ sẽ chứa 2 token và mỗi pool thiết lập một thị trường mới cho cùng một cặp token. Một ví dụ điển hình về Liquidity Pool phổ biến trên Uniswap có thể kể đến chính là USDC/ETH.
Nhà cung cấp thanh khoản (liquidity provider) đầu tiên khi một pool mới được hình thành là người sẽ xác định giá ban đầu của tài sản trong pool. Liquidity Provider được khuyến khích để thêm số lượng coin vào pool theo đúng tỷ giá hiện tại của 2 đồng coin.
Ví dụ: Giá của 1 ETH là 1000 USDC. Nếu bạn có 0.1 ETH và muốn trở thành Liquidity Provider thì bạn cần góp thêm 1000 * 0.1 = 100 USDC. Tổng cộng bạn sẽ phải thêm 0.1 ETH và 100 USDC vào Pool.
Khi thanh khoản được cung cấp cho một pool, nhà cung cấp thanh khoản (LP) sẽ nhận được một số LP token tương ứng với lượng thanh khoản mà họ cung cấp cho pool, được hiểu như giấy xác nhận cổ phần của bạn đang sở hữu trong Pool.
Sau khi pool được tạo lập, các bên giao dịch có thể tương tác với smart contract để mua bất kỳ đồng coin nào trong cặp. Khi giao dịch mua/bán được thực hiện trên pool, số lượng coin một bên của cặp tiền bị thay đổi, giá trị của coin trong cặp sẽ được tính toán lại.
Ví dụ về cách hoạt động: Trên Uniswap có một cặp tiền là USDC/ETH chẳng hạn. Bạn đang sở hữu một lượng là 500 USDC và muốn sinh lời từ số tiền này thì bạn có thể trở thành Liquidity Provider. Giờ bạn sẽ đem 500 USDC và một lượng ETH tương ứng có giá trị tiền bằng nhau thêm vào Liquidity Pool USDC/ETH để duy trì tỷ lệ cân bằng 50/50.
Khi có giao dịch nào đó trên Uniswap với cặp giao dịch trong pool USDC/ETH của bạn thì họ sẽ phải trả phí giao dịch. Phí giao dịch thu được sẽ được bổ sung vào Pool, điều này sẽ làm tăng số lượng coin có trong Pool và Liquidity Provider sẽ nhận được phần gia tăng này khi rút tiền khỏi Pool.
Cách tính giá trị của các cặp tiền trong Liquidity Pool
Liquidity Pool sẽ bao gồm các cặp giao dịch của loại tiền điện tử cụ thể. Các Liquidity Pool giữ tỷ lệ cân bằng 50/50 đối với cặp tài sản tiền điện tử theo giá trị USD, họ có thể sử dụng công thức X * Y = K trong đó X và Y là đại diện cho số lượng của cặp tiền điện tử trong nhóm và K là một hằng số cho thấy tổng hoặc lượng tài sản không đổi trong Pool.
Ví dụ: Trong 1 Pool của Uniswap hiện đang có 10 ETH và 10000 USDC với cặp ETH/ USDC => K = 10 * 1.000 = 10.000.
Vì giá trị tính theo USD của ETH = USDC (cân bằng 50/50) nên Uniswap có thể tính được giá hiện tại của ETH bằng cách lấy USDC/ETH = 1.000/10 => Giá Ethereum sẽ là 100 USD trên sàn giao dịch của Uniswap.
Nếu như có người muốn mua 1 ETH trong pool này bằng USDC thì theo công thức tính K không đổi, chúng ta sẽ có:
(10 – 1) * (1.000 + Y) = 10.000
=> (1.000 + Y) = 10.000/9 = 1.111,11
=> Y = 1.111,11 – 1000 = 111,11Từ đây suy ra, nếu người đó muốn mua 1 ETH từ Pool thì sẽ phải trả một khoản tiền là 111,11 USDC và giá của 1 ETH bây giờ đã tăng lên 111,11 USD.
Nếu lệnh mua được thực hiện, trong pool bây giờ sẽ chỉ còn 9 ETH và 1.111,11 USDC.
Impermanent Loss là gì?
Impermanent Loss (IL) là một thuật ngữ coin dùng để nói về việc giá của một token trong Liquidity Pool tăng hoặc giảm đột ngột khiến cho nhà đầu tư bị lỗ một khoản tạm thời thay vì kiếm được lợi nhuận cao hơn.
Đó là sự khác biệt về giá trị giữa việc gửi tài sản tiền điện tử vào liquidity pool và việc chỉ đơn giản là giữ chúng trong ví.
Để các bạn có thể hiểu rõ hơn thì hãy xem ví dụ ngay sau đây:
Ví dụ: Bạn có 10 ETH và bạn muốn trở thành Liquidity Provider cho Pool thanh khoản của cặp ETH/USDC (cặp này sẽ có tỷ lệ 50/50 về giá trị quy đổi theo USD).
Giả sử ETH hiện đang có giá 1000 USDC thì tức là bạn sẽ phải gửi 10 ETH + 10.000 USDC vào Pool. Tổng giá trị tài sản bị khóa của Pool khi đó giả sử là 100.000 USDTC(50 ETH + 50.000 USDC) chẳng hạn.
Lúc này, bạn đang đóng góp 10ETH + 10.000USDC = 20.000 USDC vào Pool và số này tương đương 20% tổng tài sản của Pool. Hay nói cách khác, bạn đang nắm 20% cổ phần. Bạn sẽ nhận về một token LP tương tự như biên lai ghi lại % cổ phần của bạn trong pool, bạn có thể đổi LP lấy lại token/coin của mình thêm vào bất cứ khi nào.
Tuy nhiên: khi giá của ETH đột nhiên tăng lên 2000 USDC trong khi thuật toán của Liquidity Pool vẫn chưa thể ngay lập tức điều chỉnh được sẽ khiến cho NĐT bị mất một khoản tiền mà nếu như họ không để tiền của họ vào Liquidity Pool sẽ nhận được.
Theo công thức x * y = k. Nhưng vì giá trị của X và giá trị của Y theo USD là 50/50 hay nói cách khác là bằng nhau. Do đó ta sẽ có:
x * y = k
x * price_of_x = y * price_of_yOK bây giờ giải bài toán tìm X, Y mới.
# Ban đầu
x * y = 50 ETH * 50.000 USDT = 2.500.000
# Sau khi ETH tăng lên 2000USD
x * 2.000 USD = y * 1 USD
=> x * y = x * x * 2.000 = 2.500.000
=> x = √(2.500.000/2000) = 35,35 ETH
=> y = 2.500.000/x = 70.721,36 USDTNếu như khi giá ETH tăng lên và bạn muốn rút tài sản mà bạn đã thêm vào pool thì bạn cần đổi token LP của pool theo tỷ lệ 20% cổ phần mà bạn sở hữu. Từ số lượng nắm giữ thì bạn sẽ được rút về 20% của 35,35 ETH = 7,07 ETH và 20% của 70.710,6 USDC = 14.144,27 USDC.
Lúc này, tổng tài sản rút ra của bạn là: 7,07 *2000 + 14.144.27 = 28.284 USD, trong khi trước đó bạn thêm vào là 10 ETH + 10.000 USDC, nếu tính với giá hiện tại thì bạn sẽ có thể nhận được 10*2.000 + 10.000 = 30.000 USD.
Nếu bạn thực sự rút ra lúc này, bạn sẽ bị lỗ 30.000 - 28.284 = 1.716USD so với trường hợp bạn giữ nó trong ví ngay từ đầu. Đây chính là Impermanent Loss.